Sleutel tot kansen

September staat bij Rotary wereldwijd in het teken van Onderwijs en Alfabetisering. Voor mij persoonlijk is dit thema niet alleen een inspirerende missie van Rotary, maar ook iets wat ik van dichtbij heb ervaren in mijn tijd als wethouder, toen ik verantwoordelijk was voor onderwijs en het bestrijden van laaggeletterdheid.

Volgens Stichting Lezen en Schrijven hebben in Nederland ruim 3 miljoen mensen van 16 tot en met 75 jaar moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is bijna één op de vijf volwassenen! Vaak gaat het ook om mensen die daarnaast moeite hebben met digitale vaardigheden. Dat lijkt misschien abstract, maar de gevolgen zijn heel concreet: moeite met het begrijpen van bijsluiters bij medicijnen, problemen bij het invullen van formulieren of het niet kunnen helpen van je (klein)kind met huiswerk. Het beperkt mensen in hun dagelijks leven én in hun kansen.

Nog te vaak wordt laaggeletterdheid vooral geassocieerd met mensen die van oorsprong niet uit Nederland komen en de taal niet volledig beheersen. Maar dat beeld klopt niet. Het gaat óók om mensen die hier naar school zijn gegaan, daar al vroeg moeite hadden met taal en schrijven, en dit in de loop der jaren steeds verder zijn kwijtgeraakt. Ik herinner me gesprekken met inwoners die ondanks hun enorme inzet telkens weer vastliepen. Vaak verzonnen zij uitvluchten om hun probleem te verhullen – “Ik ben mijn bril vergeten” of “Ik neem het formulier later nog wel even door”. Eén man vertelde me zelfs dat hij zijn arm in het gips had laten zetten om te doen alsof die gebroken was, zodat hij niet hoefde te schrijven en op die manier hulp kreeg. Het laat zien hoever mensen soms gaan om hun moeite met taal verborgen te houden. Het stigma dat op laaggeletterdheid rust, maakt het extra moeilijk om hulp te vragen. Dat maakt het soms een onzichtbaar probleem.