Water is de bron van al het leven. Het is essentieel voor de gezondheid van onze ecosystemen, de landbouw, de industrie, en natuurlijk voor ons eigen bestaan. Maar schoon water is niet vanzelfsprekend. De kwaliteit van ons grond- en oppervlaktewater staat onder druk door vervuiling, klimaatverandering en menselijke activiteiten. Wereldwijd heeft bijvoorbeeld 1 op de 3 mensen geen toegang tot veilig drinkwater. Ongeveer 2 miljard mensen drinken water dat verontreinigd is, wat ernstige gevolgen heeft voor de volksgezondheid en economieën.

Het concept van waterkwaliteit gaat verder dan alleen helder en drinkbaar water. Het omvat alles wat nodig is om water te behouden dat gezond is voor mens, dier en natuur. Van rivieren en meren tot ons drinkwater: waterkwaliteit bepaalt de biodiversiteit, de landbouwopbrengst en onze algehele gezondheid. Helaas is watervervuiling een van de grootste bedreigingen voor rivieren en oceanen. Elk jaar komen miljoenen tonnen plastic, chemische stoffen en afvalstoffen in het water terecht, wat leidt tot schade aan ecosystemen en marine biodiversiteit.

De landbouw speelt hierbij een dubbele rol. Aan de ene kant is deze sector verantwoordelijk voor ongeveer 70% van het wereldwijde zoetwaterverbruik, essentieel voor gewassen en veeteelt. Aan de andere kant dragen meststoffen en pesticiden bij aan de verontreiniging van water, wat schadelijke gevolgen heeft voor de waterkwaliteit. Klimaatverandering verergert deze uitdagingen door veranderingen in neerslagpatronen, waardoor langdurige droogtes en hevige regenval hogere concentraties verontreinigende stoffen in water veroorzaken.

Gelukkig speelt Nederland een leidende rol in waterbeheer. Dankzij een van de meest efficiënte waterzuiveringssystemen ter wereld wordt meer dan 99% van het afvalwater behandeld voordat het wordt teruggevoerd naar rivieren en meren. Dit toont aan dat innovatieve technologieën en beleidsmaatregelen een grote impact kunnen hebben op het behoud van waterkwaliteit.

Hierin kijken we naar de factoren die waterkwaliteit beïnvloeden, hoe vervuiling ontstaat, en hoe internationale en nationale inspanningen bijdragen aan de bescherming van onze waterbronnen. Samen leren we hoe jij een verschil kunt maken om schoon water niet alleen een recht, maar ook een verantwoordelijkheid te maken.

Water is overal om ons heen, en in een land als Nederland lijkt het misschien vanzelfsprekend dat er altijd genoeg water is. Maar schijn bedriegt. De vraag naar water neemt jaarlijks met ongeveer 1% toe, gedreven door bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en veranderende consumptiepatronen. Tegelijkertijd zorgt klimaatverandering voor langere periodes van droogte en meer extreme regenbuien. Het beheren van de juiste hoeveelheid water is daarmee een steeds grotere uitdaging geworden. 

Het concept van waterkwantiteit gaat over het behouden van een evenwicht: te veel water kan leiden tot overstromingen, terwijl te weinig water resulteert in droogte en watertekorten. Beide extremen hebben een directe impact op onze economie, leefomgeving en natuur. Denk aan mislukte oogsten door droogte, verzwakte dijken door lage waterstanden, of stedelijke gebieden die onder water staan na heftige regenval. Droogte, die wereldwijd al meer dan 11 miljoen levens heeft geëist sinds 1900, blijft een van de dodelijkste natuurrampen. 

In Nederland wordt jaarlijks gemiddeld 800 mm neerslag geregistreerd, maar door verdamping gaat ongeveer 500 mm daarvan verloren. Dit benadrukt de noodzaak om water efficiënt op te slaan en te beheren, vooral in droge zomers. Het IJsselmeer, met een capaciteit van ongeveer 2 miljard kubieke meter, fungeert als de grootste zoetwaterbuffer van West-Europa. Dit systeem is essentieel om zoet water beschikbaar te houden voor landbouw, industrie en drinkwatervoorziening. 

Waterkwantiteit is onderverdeeld in twee takken: te veel en te weinig water. In onze academie nemen we je mee in deze complexe wereld. We onderzoeken hoe water Nederland binnenkomt via rivieren, neerslag en grondwater, maar ook hoe het ons land weer verlaat door verdamping, afvoer naar zee en consumptie. Daarnaast kijken we naar de uitdagingen die klimaatverandering met zich meebrengt en hoe innovatieve oplossingen worden ontwikkeld, zoals “Ruimte voor de Rivier” om overstromingen te voorkomen. 

Waterkwantiteit draait niet alleen om techniek, maar ook om keuzes maken. Ongeveer 20% van de wereldbevolking leeft in gebieden met fysieke watertekorten, waar onvoldoende natuurlijke watervoorraden beschikbaar zijn om aan de behoeften te voldoen. Dit vraagt om bewuste prioriteiten: wie krijgt toegang tot water in tijden van schaarste? Hoe kunnen we water beter opslaan om toekomstige tekorten op te vangen? En hoe zorgen we ervoor dat we veilig blijven, ook tijdens extreme regenval? In de complexe wereld van waterveiligheid is het beheren van water essentieel voor onze toekomst.

Nederland is een waterland. Ons leven, onze economie en onze natuur zijn onlosmakelijk verbonden met het water om ons heen. Maar waar water kansen biedt, brengt het ook risico’s met zich mee. Overstromingen, extreme regenval en de stijgende zeespiegel vormen een constante dreiging. Met 17.691 kilometer aan waterkeringen, waarvan 3.500 kilometer primaire keringen, doet Nederland er alles aan om zijn inwoners te beschermen tegen deze gevaren. De vraag naar waterveiligheid is daarmee relevanter dan ooit.  

Waterveiligheid gaat over meer dan alleen dijken en dammen. Het gaat om het beschermen van onze steden, dorpen en infrastructuur tegen overstromingen. Het is de basis voor een stabiele samenleving en een gezonde economie. Historische gebeurtenissen, zoals de watersnoodramp van 1953 waarbij 1.836 mensen omkwamen, hebben geleid tot baanbrekende oplossingen zoals de bouw van de Deltawerken. Deze innovatieve aanpak heeft Nederland wereldwijd op de kaart gezet als koploper in waterbeheer. 

In de academie verkennen we hoe Nederland zijn unieke positie als waterland gebruikt om de veiligheid van zijn inwoners te waarborgen. Moderne initiatieven zoals het project Ruimte voor de Rivier, dat op 39 locaties maatregelen heeft genomen om overstromingsrisico’s te verminderen, laten zien hoe innovatie en planning hand in hand gaan. Maar waterveiligheid is niet alleen een Nederlands vraagstuk; het is een wereldwijde uitdaging. Jaarlijks worden wereldwijd meer dan 700 miljoen mensen getroffen door watergerelateerde rampen, zoals overstromingen en droogtes . 

Nederland speelt een vooraanstaande rol door kennis en technologie te delen met landen die worstelen met overstromingen of juist watertekorten. Tegelijkertijd investeert Nederland jaarlijks gemiddeld €1,3 miljard in waterveiligheid, een bedrag dat wordt besteed aan het versterken van dijken, het onderhouden van waterkeringen en het uitvoeren van innovatieve projecten zoals adaptief deltamanagement.