Nieuw Zeeland

Inhoudsopgave

I. Geschiedenis p. 1

II. De Maori-cultuur p. 5

III. Kiwi Identiteit p. 7

IV. Taal p. 8

V. Godsdienst p. 11

VI. Politiek p. 11

VII. Economie p. 13

VIII. Onderwijs p. 14

IX. Passie voor sport p. 14

X. Eten en drinken p. 15

XI. Klimaat p. 17

XII. Auckland p. 17

I. Geschiedenis

Volgens recent onderzoek zijn waarschijnlijk de Moriori de eerste bewoners van Nieuw-Zeeland. Dit waren primitieve stammen die rond het jaar 700 vanuit de eilanden van Oost-Polynesië naar Nieuw-Zeeland waren overgestoken. De Moriori waren, vanwege gebrek aan wapens, kansloos waren tegen de later gearriveerde Maori's. In 1933 stierf de laatste bekende volbloed Moriori.

Wanneer de eerste Maori's aan land kwamen, is niet zeker. Maar vaak wordt er gezegd dat de Polynesische zeevaarder Kupe de eerste was tussen 850 en 950. Hij gaf het land de naam 'Aotearoa', dat 'Het land van de lange witte wolk' betekent omdat er toen hij aan kwam varen laaghangende bewolking over het land hing. Na zowel het Noorder- als het Zuidereiland verkend te hebben, vaarde hij, volgens de legende, dolenthousiast terug naar zijn Hawaiki-eilanden in Polynesië.

Toch duurde het zo'n 350 jaar voordat de Maori's van deze eilanden de oversteek naar hun nieuwe vaderland durfden te maken. Rond 1000 - 1100 kwamen de eerste Maori's met een vloot kano's aan. Ze brachten verschillende soorten planten en dieren met zich mee. Bijvoorbeeld een kiore, een Polynesische rat die vetgemest een delicatesse was en wortelgewassen als de yam en de kumara. De Maori's bouwden nederzettingen, pa's, op grote stukken grond met daarop houten hutten en voedselbewaarplaatsen. Ze verbouwden groenten en zoete aardappelen op kleine akkers en gebruikten in plaats van dieren houten gereedschap om te oogsten.

In een pa bevond zich ook altijd een gemeenschapshuis, het belangrijkste en mooiste gebouw waar werd vergaderd, gefeest, getrouwd en gerouwd. De Maori's gebruikten voornamelijk hout om versieringen aan te brengen en beeldden vaak goden en voorouders af. De stamleider en priesters genoten de hoogste status en het leiderschap werd van vader op zoon doorgegeven.

Op zoek naar meer land om voedsel te verbouwen, werden de Maori's steeds oorlogszuchtiger en vonden er steeds vaker stammenoorlogen plaats. Vanwege deze vijandigheid werden de pa's meestal op heuvels of gemakkelijk verdedigbare eilanden gebouwd en beschermd met een aarden wal of houten palen. Wanneer een territorium te klein werd, vielen ze gewoon een nabijgelegen stam aan. Er werden wapens gebruikt van steen, hout of been. De gevechten waren bloedig en met de gevangengenomen vijanden werd niet mals omgegaan: deze werden als slaaf gebruikt, of ze werden opgegeten...

Abel Tasman

Al eeuwenlang bestond er in Europa de gedachte dat er als tegenhanger van de landen van het noordelijk halfrond, er ook een groot onbekend land in het zuiden moest bestaan. In 1642 besloot de Nederlandse Verenigde Oost-Indische Compagnie dat dit maar eens ontdekt moest worden om hun handelsgebied uit te kunnen breiden.

Abel Janszoon Tasman werd eropuit gestuurd om het 'Zuidland' te ontdekken en te onderzoeken of hiermee een lucratieve handel gedreven kon worden. Op 13 december kreeg de bemanning 'een groot hooch verheven landt' in zicht. Als eerste Europeanen kregen zij Nieuw-Zeeland te zien. Tasman wilde er aan land maar de ruwe kust dreef hem verder naar het noorden. Een tweede poging werd gedaan bij wat nu de Golden Bay heet, maar weer lukte het niet het land zelf te verkennen. Vijandige Maori's vielen de Nederlanders met hun kano's, knuppels en peddels aan en vermoordden vier van de matrozen.

Tasman besloot dat met deze lieden geen handel gedreven kon worden en gaf het bevel verder te varen. Hij zeilde langs de westkust van het Noordereiland maar de ruwe zee verhinderde hem aan land te gaan. Een jaar later kwam hij weer in Nederland terug met het bericht dat de ontdekte kusten niet geschikt voor de handel waren. Wel kreeg het land een naam: 'Statenlandt'. Maar deze werd later gewijzigd in Nieuw-Zeeland ter ere van de provincie Zeeland waar zoveel beroemde zeehelden vandaan kwamen.

James Cook en de eerste Europeanen

Meer dan een eeuw was er nauwelijks belangstelling voor handelsbetrekkingen met Nieuw-Zeeland. In 1769 vertrok de Britse ontdekkingsreiziger Captain James Cook met de 'Endeavour' om de Stille Zuidzee te verkennen en om de passage van de zon door de planeet Venus waar te nemen.

In tegenstelling tot Abel Tasman, wist Cook wel vriendschappelijke betrekkingen met de Maori's aan te knopen. Hij zeilde eerste het Noordereiland rond - daarbij ontdekte hij de doorgang tussen de twee grote eilanden - om vervolgens het Zuidereiland verder te ontdekken. Door zijn veel positievere indruk van Nieuw-Zeeland dan die van Tasman, besloot hij het land als kolonie op te eisen voor Engeland.

In de 19e eeuw kwam de stroom immigranten vanuit Europa aarzelend op gang. De meeste van hen waren handelaren, walvisvaarders, robbenjagers en missionarissen. Ze trokken voornamelijk op het Noordereiland rond om de Nieuw-Zeelandse rijkdom te exploiteren en voerden scheepsladingen kostbare goederen uit. De eerste Europeanen gingen hun eigen gang en velen gaven zich over aan de drank en prostitutie. Missionarissen noemden dit gebied dan ook 'de hel van de Stille Oceaan'. De verstandhouding met de Maori's leek enigszins redelijk. Er woonden in 1840 zo'n 115.000 Maori's en zij werden sinds eeuwen voor het eerst geconfronteerd met grote veranderingen. Rond die tijd leefden er zo'n 2000 Europese kolonisten langs de noordelijke kusten met wie de inheemse bevolking intensief handel dreven. Veel Maori's teelden gewassen en voorzagen kolonisten  van voedsel en stonden gedeelten van hun land af. In ruil daarvoor ontvingen zij wapens wat aanleiding gaf tot een golf van geweld tussen stammen onderling.

Het Verdrag van Waitangi en de New Zealand Company

De Maori-stamhoofden maakten zich steeds meer zorgen om de toenemende wetteloosheid, het opkopen van hun land door de Europeanen en de stammenoorlogen. Zij wendden zich daarom voor hulp tot de Britse Kroon, koningin Victoria. Groot-Brittannië was toen het machtigste zeevarende land ter wereld en daarom de aangewezen natie voor bescherming en het invoeren van rust en orde in Nieuw-Zeeland. De Britten hadden hier wel oren naar omdat zij wilden voorkomen dat de Fransen of de Amerikanen de macht over het nieuwe land in handen kregen.

In 1840 werd het Verdrag van Waitangi tussen bijna 50 Maori-stamhoofden en de Britse regering getekend. Hiermee gaven de Maori's Koningin Victoria het recht land te kopen en in ruil daarvoor kregen de Maori's alle rechten privileges van Britse onderdanen met een bepaling waarbij de Maori's ongestoord bezit van hun land, wouden en visgronden werd gegarandeerd.

Maar rond dit laatste punt begonnen de problemen die vandaag de dag nog steeds voortduren. De Maori's meenden namelijk dat heel Nieuw-Zeeland aan hen behoorde, maar de Britten bepaalden dat dit alleen gold voor de gebieden die zij al bewerkten en bebouwden. Deze misstanden ontstonden omdat er twee versies van het Verdrag waren: een in het Maori en de ander in het Engels, met verschillende betekenissen. Er braken bloedige gevechten uit en nog steeds is deze controverse niet uit de lucht.

Landenoorlogen

Op 23 december 1846 kreeg Nieuw-Zeeland een nieuwe constitutie. Het kreeg de namen New Munster en New Ulster en werd verdeeld in provincies, elk onder een eigen gouverneur. In 1848 werd de grondwet voorlopig buiten werking gesteld. Er kwamen provinciale bestuursraden, een algemene raad naast de gouverneur en een algemeen vertegenwoordiger. Het actieve kiesrecht voor al deze lichamen werd aan de census gebonden. Dit systeem functioneerde op een wijze die de zes provincies in feite tot even zovele zelfstandige staatjes deed worden.

De regeling van de verhouding ten opzichte van de inheemse bevolking bleef aan de Britse regering voorbehouden. In 1856 kreeg Nieuw-Zeeland een zekere mate van autonomie. Intussen voelden de Maori's zich door de steeds grotere aankopen van grond door de regering in het nauw gebracht, terwijl de blanke bevolking, de groeiende spanning onder de Maori's voelend, vreesde te zullen worden uitgeroeid.

In de eerste jaren na het tekenen van het Verdrag van Waitangi resulteerden de conflicten tussen de Maori's en de blanke kolonisten - de Pakeha in de Maori-taal - tot enkele conflicten. Maar het verzet van de Maori's om hun land te verdedigen bleef taai en in 1860 kwam het tot de Landenoorlogen. Deze begon in Taranaki. Het ging hier om de verkoop van land aan de Britse regering door een stamhoofd van de Te Ati Awa-stam, zonder toestemming te hebben gevraagd aan zijn onderdanen.

Rond 1865 waren de vijandelijkheden op zijn ergst met meer dan 20.000 Britten tegen 5000 Maori's. Ondanks deze ongelijke aantallen, hielden de Maori's het lang vol. Er vonden op diverse plekken in het land oorlogen plaats.

Door conflicten tussen Maori-stammen onderling, nam het Maori-verzet af. Soms vochten rebellerende stammen zelfs aan de Britse kant mee en verloren ze de steun van een groot deel van de Maori-bevolking. Rond 1870 eindigden de Landenoorlogen en namen de landverkopingen toe, veelal onder dwang van de Britten. Deze oorlogen leidden tot de inbeslagneming van 12.000 km² door de regering. Een deel hiervan werd aan 'bevriende' Maori-stammen gegeven en een groot deel ging naar de Europese kolonisten.

Goudvondsten en de economische groei

In 1861 werd er in Otago en niet veel later aan de West Coast op het Zuidereiland goud gevonden. Nieuw-Zeeland werd hiermee een van de rijkste goudlanden van de wereld en kreeg het Zuidereiland een industriële basis. Er brak een ware goudkoorts uit en de goudgebieden werden overspoeld door fortuinzoekers uit de hele wereld. Er werden spoorlijnen aangelegd, telegraafkabels geïnstalleerd en emigranten werden financieel gesteund. Economisch ging het Nieuw-Zeeland steeds beter voor de wind dankzij investeringen van de overheid en goede exportprijzen voor wol en vlees. De uitvinding van de koeltechniek bracht nog meer voorspoed.

Dominion en de Wereldoorlogen

Op sociaal gebied voerde Nieuw-Zeeland aan het einde van de 19e eeuw opmerkelijke vernieuwingen door. Zo was het land het eerste ter wereld dat vrouwen stemrecht gaf - zo'n 25 jaar eerder dan in Engeland, de Verenigde Staten en Nederland -. Ook was Nieuw-Zeeland in 1898 het eerste land dat zorgde voor een op inkomen gebaseerd pensioen. Toen het land in 1907 meer dan één miljoen inwoners kreeg, kreeg het een andere status. Al in 1856 kreeg Nieuw-Zeeland ten opzichte van Groot-Brittannië een grote mate van zelfstandigheid op bestuurlijk niveau en in 1907 veranderde deze van kolonie in het Dominion of New Zealand.

Nieuw-Zeeland werd een autonoom deel van Groot-Brittannië maar werd de koningin van Groot-Brittannië nog steeds vertegenwoordigd door de gouverneur-generaal in de regering van de Dominion of New Zealand. In die tijd ontstonden de twee politieke partijen Labour en National, die nog altijd de politiek van het land bepalen.

Verwijdering van Engeland

Na de Tweede Wereldoorlog richtte Nieuw-Zeeland zich op militair gebied op de Verenigde Staten maar bleef economisch afhankelijk van Groot-Brittannië. Hoewel Nieuw-Zeeland in 1946 een onafhankelijk land werd, was het nog steeds lid van het Britse Gemenebest. Het werd ook wel 'Engelands boerderij' genoemd aangezien tot 1960 maar liefst 55% van de export daarheen ging. Omdat de exportprijzen toen hoog lagen, ging het economisch voor de wind en had het land een van de hoogste gemiddelde inkomens ter wereld.

Deze economische bloei zorgde niet alleen voor een welvarend Nieuw-Zeeland maar ook voor grote veranderingen voor de Maori's. Veel Maori's trokken naar de steden op zoek naar werk en werden daar meer dan ooit geconfronteerd met westerse normen en waarden. Om aan werk te komen werden ze min of meer gedwongen zich aan te passen aan de westerse cultuur en ontstond er een verwijdering tussen deze Maori's en hun eigen cultuur (Maoritanga). Eind jaren zestig kwam hiertegen verzet en kwam er de roep van jonge Maori activisten en traditionele Maori-leiders om een herwaardering van de Maori-cultuur. Dit zorgde onder andere voor de teruggave van land aan Maori's en een meer prominente plek van Maori-taal in het onderwijs.

In de jaren zeventig raakte Nieuw-Zeeland in een economisch verval. Moederland Groot-Brittannië werd in 1973 lid van de EEG en importeerde voortaan agrarische producten uit EEG-landen en niet meer uit Nieuw-Zeeland. Daar kwam ook nog eens een oliecrisis bovenop. Grondstoffen en industriële producten die Nieuw-Zeeland importeerde werden steeds duurder terwijl de exportprijzen daalden. Slechts 6% van de export ging toen nog maar naar Groot-Brittannië en werden er nieuwe markten aangeboord. Nieuw-Zeeland ging gaandeweg steeds meer handel drijven met landen als China, Japan, Taiwan en Zuid-Korea.

Op militair gebied richtte het land zich steeds meer op de Verenigde Staten en sloot samen met Australië het ANZUS-verdrag: een verdedigingspact dat wanneer een van deze landen wordt aangevallen de anderen helpen het te verdedigen. Net als in veel andere westerse landen onderging Nieuw-Zeeland in de jaren zestig grote sociale veranderingen. Babyboomers daagden de conservatieve regering uit en werd er in 1972 heftig geprotesteerd tegen het besluit de VS te steunen tijdens hun oorlog tegen Vietnam. Maar niet veel later keerden de kiwi's door de slechte economie weer terug naar de conservatieve politiek van de National Party.

Modern Nieuw-Zeeland

In de jaren tachtig profileerde Nieuw-Zeeland zich steeds sterker als milieuvriendelijk land met een groene politiek en een krachtig anti-kernwapenbeleid, dat overigens niet altijd tot goede verhoudingen met de rest van de wereld zorgde.

De moderne Nieuw-Zeelandse is de laatste jaren sterk veranderd. Zo zijn er sterke economische veranderingen gaande en wordt er steeds meer geprivatiseerd en minder uitgegeven aan sociale voorzieningen. Er is een nieuw kiessysteem die het volk breder vertegenwoordigt dan voorheen. Sinds 1997 is er een vrouwelijke premier in Nieuw-Zeeland. De eerste was Jenny Shipley en sinds 1999 staat Helen Clark aan het roer.

Clark werd in 2002 herkozen voor nogmaals drie jaar als Prime Minister van Nieuw-Zeeland. Momenteel is de samenleving gevarieerder dan ooit. Er komen steeds meer Aziatische immigranten naar Nieuw-Zeeland en is Auckland de grootste Polynesische stad ter wereld. Dankzij de groeiende verscheidenheid aan culturen krijgt Nieuw-Zeeland steeds meer een onafhankelijke identiteit als Pacifische staat binnen de internationale gemeenschap.

II. De Maori-cultuur

De Maori's zijn de inheemse bewoners van Aotearoa, zoals zij Nieuw-Zeeland noemen. Momenteel noemt 14% van de Nieuw-Zeelandse bevolking zich Maori. Hun bijzondere cultuur heeft een sterke stempel gedrukt op de huidige Nieuw-Zeelandse cultuur. Je ziet en hoort veel Maori-elementen terug in onder andere zang, dans, taal en plaatsnamen.

Pa en marae

Ongeveer duizend jaar geleden kwamen zij aan na een lange reis van de Haiwaiki-eilanden in de Grote Oceaan. Door de eeuwen heen leefden vele Maori-stammen in pa's waar zij zichzelf voorzagen van eten en drinken. In deze gemeenschappen genoten de stamleiders en priesters het meeste gezag. De stam werd vernoemd naar de voorvader van de stam, bijvoorbeeld Ngapuhi, dat afstammelingen van Puhi betekent. Deze stam is tegenwoordig de grootste stam in Nieuw-Zeeland met meer dan 100.000 leden.

In het midden van alle pa's stond een 'marae': een gemeenschapshuis met een grote open plaats. Maori's geloven dat hierin hun voorouders verder leven en is de plek waar alle stamleden samenkomen en ceremonies houden. Toen aan het einde van de 18e eeuw Nieuw-Zeeland werd gekoloniseerd, veranderde er veel voor de Maori's. Er werden grote stukken land afgepakt en hun cultuur werd ondergewaardeerd. Ook poogden zendelingen Maori's te bekeren tot het Christendom.

Religie

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de traditionele Maori-cultuur gekomen. Deze opleving van deze cultuur wordt ook wel Maoritanga genoemd. De Maori-cultuur is rijk en gevarieerd. Hierin speelt voorouderverering een belangrijke rol evenals het geloof in goden. Deze goden vertegenwoordigen de hemel, zee, bergen en oorlog. Andere belangrijke zaken zijn het geloof in de levenskracht (mairu), de geest (wairua) en de spirituele kracht (mana).

Mythes spelen in een belangrijke rol in de traditionele Maori-religie. Het ontstaan van de aarde zien ze zo: in het begin was er niets en dit niets noemen ze Te Kore. Na negen periodes van Te Kore kwam Te Ata, de zonsopgang. Uit de schoot van de duisternis ontstond Ranginui, de hemelvader, en Papatuamaku, Moeder Aarde. Zij werden verenigd en kregen veel kinderen. Deze kinderen richtten de wereld verder in.

Het ontstaan van Nieuw-Zeeland is ook een belangrijke legende binnen de Maori-cultuur. Lang  na de creatie van de wereld ging halfgod Maui uit Hawaiki op zee vissen. Samen met andere bewoners van Hawaiki voer hij in een kano een heel eind weg van zijn geboorte-eiland. Na een tijdje varen pakte Maui zijn magische vishaak, bevestigde deze aan een stuk  touw en wierp deze in de oceaan. Hij ving een immense vis die hij versloeg met jade. De vis veranderde toen in het Noordereiland, dat door de Maori's Te Ika a Maui wordt genoemd, oftewel 'De vis van Maui'. Het Zuidereiland symboliseert de kano van Maui: Te Waka o Maui. Stewart Island vormde het anker van deze kano: Te Punga a Maui.

Vele jaren later, tussen 850 - 950, vertrok zeevaarder Kupe van Hawaiki richting Nieuw-Zeeland. Toen hij het land zag hing er laaghangende bewolking overheen. Hij noemde het nieuwe land 'Aotearoa', dat 'het land van de lange witte wolk' betekent.

Maoritanga

Vroeger was er binnen de Maori-stammen een duidelijke scheiding in klassen, maar tegenwoordig zijn Maori's meer geïntegreerd in de Nieuw-Zeelandse samenleving en is er meer gelijkheid.

Door de eeuwen heen werden mythes en legendes oraal doorgegeven omdat de Maori-cultuur geen schrift kende. Verhalen en tradities werden levend gehouden door middel van zang, dans, muziek en houtsnijwerken. Nu kennen Maori's wel het schrift en worden de verhalen opgeschreven in verhalen en gedichten.

Vandaag de dag is het 'Maori zijn' een individuele keuze geworden. Mensen zijn niet meer genetisch Maori maar verklaren zichzelf Maori. Dit komt onder andere doordat de 'volbloed Maori' bijna niet meer bestaat door de inmenging van andere culturen. Of iemand Maori is hangt af waar die persoon zich het meest mee verbonden voelt. Vanwege de grotere aandacht voor de Maori-cultuur, zijn er veel Maori-verenigingen opgericht, zoals sportclubs en theatergroepen. Hierdoor ontstaat er een groeiend gemeenschapsgevoel en zeggen veel Maori's hun 'nqakau Maori' weer te voelen, hun Maori-hart in hun voorouders, cultuur en land.

Taal

De Maori-taal is naast het Engels een officiële taal in Nieuw-Zeeland en wordt er zelfs onderwijs in gegeven.

Het Maori kent veel overeenkomsten met Polynesische talen en enkele Indonesische dialecten. Het Maori-alfabet kent slechts vijftien letters: A, E, I, K, M, N, O, P, R, T, U, W, NG en WH. De taal leek ten dode te zijn opgeschreven en werd lang alleen door oudere Maori's en tijdens ceremonies gebruikt. Maar de laatste jaren is er meer aandacht voor het Maori gekomen. Zo wordt er op scholen door heel Nieuw-Zeeland heen Maori-lessen gegeven, zijn er televisieprogamma's in het Maori en zijn plaatsnamen omgedoopt in een Maori-naam. Op veel plekken komen Maori's bij elkaar om elkaar aloude Maori-tradities, verhalen en de taal aan elkaar door te geven zodat deze niet verloren gaat. 

Het Maori kan redelijk ingewikkeld zijn om uit te spreken omdat een voorgaande letter vrijwel altijd de uitspraak van een volgende letter sterk beïnvloedt. Maar verdeel je de woorden in afzonderlijke lettergrepen, zul je merken dat de uitspraak je verrassend gemakkelijk af gaat. Je kunt je vasthouden aan enkele regels:

De A wordt uitgesproken als de A in het Engelse woord 'rather'.
De E wordt uitgesproken als de E in het Engelse woord 'ten'.
De I wordt uitgesproken als de EE in het Engelse woord 'seen'.
De O wordt uitgesproken als de O in het Engelse woord 'border'.
De U wordt uitgesproken als de OO in het Engelse woord 'bloom'.
De aan elkaar gekoppelde letters AE en AI worden uitgesproken als de Y in het Engelse woord 'sky'.
De aan elkaar gekoppelde letters EA worden uitgesproken als de EA in het Engelse woord 'bear'.
De aan elkaar gekoppelde letters NG worden uitgesproken als de NG in het Engelse woord 'singing'.
De aan elkaar gekoppelde letters WH worden uitgesproken als een harde F.

Hier volgen een paar Maori-groeten:

Kia ora - goedendag / veel succes / het ga je goed
Tena koe - hallo (tegen één persoon)
Tena korua - hallo (tegen twee personen)
Tena koutou - hallo (tegen drie personen of meer)
Haere mai - welkom
Haere ra - tot ziens van achterblijver tegen vertrekkende
E noho ra - tot ziens van vertrekkende tegen achterblijver

Enkele Maori-woorden:

Aoteroa - land van de lange witte wolk (Maori-naam voor Nieuw-Zeeland)
Whare - huis
Hui - bijeenkomst
Pa - versterkt dorp
Ara - pad of weg
Marae - verzamelplaats
Motu - eiland
Roto - meer
Wai - water
Ana - grot
Maunga - berg
Awa - rivier of vallei
Whanga - haven of baai
Atua - god of geest
Tangata - mensen
Tane - man
Wahine - vrouw
Kai - voedsel
Nui - groot(s)

III. Kiwi Identiteit

Iedere bezoeker van Nieuw-Zeeland is onder de indruk van de gastvrijheid van de inwoners van het land. Deze relaxtheid wordt verklaard door het feit dat het land relatief weinig inwoners heeft en deze in ruime woningen in kleine steden wonen waar nog maar weinig criminaliteit en verkeersopstoppingen voorkomen.

Ook staat de Kiwi bekend om zijn interesse en contact met de natuur.  Verder heeft het land een bruisende, gastvrije en multiculturele samenleving die aan zijn Maori-wortels een unieke identiteit ontleent.

Vastomlijnde identiteit

Nog geen halve eeuw geleden was er een vastomlijnde identiteit aan een Nieuw-Zeelander, oftewel een Kiwi te geven: of je was een Maori of je had een Europese (Pakeha) afkomst. Vooral aan de Pakeha werden veel typische karaktereigenschappen toegekend. Dit betrof overigens altijd de Kiwi-man, over dé Kiwi-vrouw werd nauwelijks een woord gerept (terwijl Nieuw-Zeeland het eerste land was met vrouwenkiesrecht!).

Deze cultuur heeft door de Britse achtergrond verschillende Engelse en Schotse elementen. Zo wordt er veel bier en thee met melk gedronken en worden er verschillende tradities in stand gehouden. Vooral in Dunedin zul je regelmatig een doedelzak horen en kun je in veel restaurants het typische Schotse gerecht 'haggis' bestellen.

Fair go mate!

Verder is het ultieme plaatje van een echte Kiwi dat hij eerlijk en loyaal is. Verder is hij vriendelijk, rustig, ambitieus en sportief en een harde werker. Ze zijn er reuze trots op dat ze van het woeste en ondoordringbare Nieuw-Zeeland van weleer een geciviliseerd land hebben gemaakt. Hierdoor is er in Nieuw-Zeeland een sterk 'fair go mate'- en groepsgevoel ontstaan.

Andere dingen die onlosmakelijk waren verbonden met de ultieme Kiwi zijn flinke hoeveelheden bier in de pub - Nieuw-Zeeland staat nog steeds in de top drie van meest bierconsumerende landen - een goed partijtje rugby, (het kijken naar) paardenraces en het 'Edmond's Cookery Book'. Dit kookboek is het meest verkochte boek in Nieuw-Zeeland en decennia lang dé culinaire Bijbel van het land vol Britse en fantasieloze gerechten met als onvermijdelijk ingrediënt Edmond's 'Sure to Rise'-bakpoeder.

Smeltkroes van culturen

Maar de laatste decennia is er nogal wat veranderd aan het Kiwi-stereotype. Zo is Nieuw-Zeeland tegenwoordig een smeltkroes van culturen. Er wonen bijvoorbeeld enorm veel Aziaten en Polynesiërs in de steden die de cultuur daar een stuk kosmopolitischer maken. Ook vinden er veel gemengde huwelijken tussen blanke en Maori Nieuw-Zeelanders plaats en lijkt het 'zuivere Maori-ras' te verdwijnen.

De bevolking

De bevolking van Nieuw-Zeeland telt bijna 4 miljoen inwoners. Hiervan heeft zo'n 75% een Europese afkomst - ook wel Pakeha genoemd -,  14% is Maori, 5,3% is Polynesisch en 4,5% komt uit Azië. De meeste Pakeha hebben een Britse afkomst. Tot 1974 mochten de Britten zonder meer naar Nieuw-Zeeland verhuizen vanwege de nauwe banden tussen deze landen.

Nederland staat met zo'n 35.000 emigranten op de tweede plaats. Zij kwamen vooral na de Tweede Wereldoorlog samen met Denen en Italianen naar Nieuw-Zeeland op zoek naar een beter leven. Velen van hen wonen op het Noordereiland en er zijn verschillende Dutch Communities opgericht. Vanaf de jaren zeventig werd Nieuw-Zeeland populair onder Australiërs en vooral onder Aziaten.

Tegenwoordig immigreren veel (rijke) inwoners van Hongkong en veel Polynesiërs. Deze laatste groep uit de eilanden van de Stille Oceaan zorgt nogal eens voor problemen. Zij kunnen gemakkelijk Nieuw-Zeeland in om op zoek te gaan naar welvaart en een baan. Maar omdat zij vaak nauwelijks scholing hebben genoten is de kans groot dat hun droom in duigen valt en is het voor hen moeilijk een gemiddelde levenstandaard te creëren.

Ongeveer 70% van alle Nieuw-Zeelanders woont op het Noordereiland en dat lijken er alleen maar meer te worden want er is sprake van een trek van het Zuidereiland naar het Noordereiland. Verder woont ruim driekwart van alle Nieuw-Zeelanders in één van de vijf grote steden.

Auckland is met ruim één miljoen inwoners overduidelijk de grootste stad van heel het land. Wellington volgt met bijna 350.000 inwoners en Christchurch is met 335.000 mensen de grootste stad van het Zuidereiland. In Hamilton wonen 165.000 Kiwi's, in Napier-Hastings bijna 115.000 en in Dunedin zo'n 107.000.

Nieuw-Zeeland heeft een bevolkingsdichtheid van zo'n 14 mensen per km². Een vergelijking met Nederland: hier wonen 452 per km². Hoewel Nieuw-Zeeland landschappelijk een ruraal land lijkt, is het met die 70% van alle Kiwi's die in de steden woont toch een geürbaniseerd land. Daarom kun je - vooral op het Zuidereiland -  vele kilometers rijden zonder ook maar iemand tegen te komen.

IV. Taal

Nieuw-Zeeland heeft twee officiële talen: Engels en Maori. Engels is de voertaal en kun je overal gebruiken. Maori dreigde lange tijd uit te sterven maar maakt de laatste jaren een come-back.

Happy as Larry? Drongo? Chook?
Nieuw-Zeelanders hebben van het Engels een geheel eigen taaltje gemaakt. Deze is behoorlijk beïnvloed door de Maori's, maar ook door andere culturen. Het is dan ook moeilijk om vast te stellen welke woorden en zinnen oorspronkelijk in Nieuw-Zeeland zijn bedacht. Nieuw-Zeelands Engels heeft zoveel eigen kenmerken dat er zelfs een speciaal woordenboek is gepubliceerd: de Oxford New Zealand English.

Hun platte uitspraak van de klinkers is de meest opvallende eigenschap van het Kiwi-Engels. Zo spreken ze bijvoorbeeld 'fish and chips' uit als 'fush and chups' en zeggen ze in plaats van 'sex' 'sux'. Kiwi's willen klinkers ook nog wel eens in het woord verplaatsen. Op het Noordereiland eindigen ze hun zinnen vaak met 'ay!' en op het Zuidereiland is de Schotse invloed goed hoorbaar in de rollende 'r'.

Kiwi's zijn trots op hun taal en manier van praten. Zij zien dit ook echt als een eigen taal, die anders is dan Australisch Engels. Ze zijn dan ook vaak erg beledigd zijn als je ze voor Australiërs aan ziet, of het idee hebt dat het dialect hetzelfde is.

Enkele typische Kiwi-woorden om vast in de Kiwi-slang te komen:

Begroeting en uitdrukkingen

Arvo - middag
Bit of dag – moeilijk geval, komisch of lastig persoon
Bring a plate – gerecht meenemen om te delen
Bugger – verdorie, shit (veel gebruikt, maar niet in alle kringen gewaardeerd)
BYO - Bring Your Own (je mag je eigen alcohol meenemen)
Cheerio – tot ziens
Cheers – dankjewel
Choice – geweldig
Cool bananas – alles is goed
Dodgy – slecht, onbetrouwbaar
Down the gurgler – mislukt plan
Drop your gear - uitkleden
Ear bashing – doorgaan met praten, kletsen
EFTPOS - tijdens het betalen je pinpas gebruiken
Flash – ziet er goed uit (niet voor mensen, maar bijvoorbeeld een flash car)
Full as a bull – stomdronken
Full tit – op volle kracht, erg snel gaan
Get the willies – bang worden, angstig
G'day of Gidday – kiwi begroeting
Goes like a bomb - loopt als een trein
Going bush – pauze nemen
Good on ya, mate! - gefeliciteerd, goed gedaan
Good as gold – goed voelen, geen probleem, maar ook: ja
Happy as Larry – erg blij, vrolijk
Mad as a meat axe – ongelofelijk boos zijn, of gek
Naff off – ga weg, laat me met rust
On the never never – op afbetaling iets kopen
Open slather – gratis voor iedereen
Rattle your dags - schiet op
Sweet as! - cool, goed, geen probleem
Ta – dank je
Ta Ta – tot ziens
Yack – kletsen, praten met een vriend

Handig tijdens je verblijf

Bach – vakantiehuisje, uit te spreken als batch
Bathroom – badkamer, niet te vergissen met Amerikaanse bathroom, wat een wc is
Bed sitter – studio, appartement met woon/slaapkamer
Chemist – apotheek
Dairy – buurtwinkel, levensmiddelenwinkel
Ding – deuk in een voertuig
Dunny – toilet, badkamer, waskamer
Entry by gold – entree bestaat uit een donatie, gouden munten zijn een en twee dollar waard.
Flicks – films, bioscoop
Fizz boat – klein motorbootje
Godzone – Nieuw-Zeeland
Long drop - een toilet zonder doortrekker (vaak een gat in de grond)
Loo – toilet
Metal roads – weg bedekt met gravel, kleine steentjes
Motorway – snelweg
North Cape to the Bluff – van een kant naar de andere kant van Nieuw-Zeeland
Panel beater – autogarage
Sticking plaster - pleister
The Mainland - het Zuidereiland
Tiki tour – uitgebreide reis, langste route
Torch – zaklamp
Tramping – hiken, wandelen
Ute – pickup truck
Wops Wops – niet op de route gelegen

Eten en drinken

Entree – voorgerecht
Banger – worstje
Barbie – barbecue
Brekkie – ontbijt
Boozer – bar
Cheerio – worstje
Chips - patat
Chook – kip
Chuddy – kauwgom
Cuppa tea – kopje thee
Fizzy drink – frisdrank met prik
Greasies – fish and chips
Handle – pint bier
Hangi - traditionele Maori-manier van koken
Hokey pokey – schuimpje bedekt met chocolade
Iceblock – ijsje, ijslolly
Jello – pudding
Kumara – zoete aardappel met jam
Lolly - snoep
Main - hoofdgerecht
Mash – aardappelpuree, veel gegeten als banger and mash
Pav – kort voor pavlova, toetje met kiwi en slagroon
Pikelet – klein pannekoekje, vaak met jam en slagroom
Plonk – goedkope wijn, drank
Pudding – nagerecht
Quencher – ijssalon
Scull – snel eten, drinken achterover klokken
Shark and taties – fish and chips
Snarler – worstje
Spud – aardappel
Stubby – klein glas of fles bier
Tea – diner
Veges – groentes

Kleding etcetera

Cardi – vest
Duvet – deken, laken
Flanel – washandje
Gumboots, gummies – rubberlaarzen
Jandals – slippers
Jumper – trui
Knickers – onderbroek, korte broek, veel gebruikt voor broek
Sunnies – zonnebril
Tights - panty
Togs – zwemkleding
Tracksuit – trainingspak

Familie, beroepen en mensen

Anklebiter – peuter, klein kind
Bloke – man
Bro – kort voor brother, broer. Maar wordt gebruikt tussen mannen in het algemeen
Chick – meisje, vrouw
Cobber - vriend
Cockie – boer
Cuz – neef, nicht
De facto – ongetrouwd stel dat samenwoont
Drongo - idioot
Kiwi - een vleugelloze vogel / een groene fruitsoort / een Nieuw-Zeelander / de Nieuw-Zeelandse dollar / speler van het nationale rugbyteam / het bijvoeglijk naamwoord voor alles wat met Nieuw-Zeeland te maken heeft
Loopies – toeristen
Mate - maat / vriend
Nana – grootmoeder
Oldies - ouders
Pakeha - Nieuw-Zeelanders van Europese afkomst, niet-Maori
Pig islander - persoon van het andere eiland
Quack – Medical doctor.
Rellies – familieleden
Sheila – meisje, vrouw

V. Godsdienst

De meest voorkomende godsdienst in Nieuw-Zeeland is het Christendom. Zo'n 67% van alle Kiwi's noemt zich Christelijk. Een kwart van de bevolking is aanhanger van de Anglicaanse kerk, 18% van de Presbyteriaanse kerk en 15% is Rooms-Katholiek. Verder zijn er Protestantse, Methodistische en Mormoonse kerkgenootschappen en wonen in Nieuw-Zeeland Jehova's Getuigen, Islamieten, Joden, Hindoes en Boeddhisten.

Veel Maori zijn door de zendingsdrift van missionarissen toegetreden tot diverse Protestantse genootschappen, maar een grote groep hangt de Maori-vormen van het Christendom aan: Ratana en Ringatu. Zo'n 20% van de Kiwi's hangt geen geloof aan. Je bent in principe altijd welkom bij een kerkelijke dienst of mis. Deze worden meestal zondagochtend gehouden en bij alle Visitor Information Centres kun je hierover informatie vinden.

VI. Politiek

Nieuw-Zeeland is een zelfstandig land en kent een parlementaire democratie. De regering is gezeteld in de hoofdstad Wellington in het karakteristieke gebouw 'The Beehive'. Het land kent geen geschreven grondwet. De staatsinrichting en de daaruit volgende bevoegdheden, plichten en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in gerechtelijke uitspraken, een aantal statuten en in de 'UK Act to Grant a Representative Constitution to the Colony of New Zealand' uit 1852.

Parlement

Het politieke stelsel heeft een parlement met één kamer met 120 leden - het Huis van Afgevaardigden - waaruit een kabinet van twintig ministers wordt gekozen. Dit kabinet vormt samen met de gouverneur-generaal de uitvoerende machtsinstantie. De leider van dit kabinet is de minister-president die verantwoordelijk is voor het werk van alle ministers.

Momenteel is dit Helen Clark van de centrumlinkse Labour Party. De rechterlijke machtsinstantie is in handen van de gerechtshoven.

Zestig leden worden via algemeen kiesrecht gekozen en 55 leden via partijlijsten. In de statuten staat dat er vijf Maori in het Huis van Afgevaardigden moeten zitten. Om de drie jaar kiest elke Nieuw-Zeelander boven de 18 jaar de leden van het Huis van Afgevaardigden. Hiervoor hoef je geen staatsburgerschap te hebben. Iedereen heeft twee stemmen: één stem om op een partij te kiezen en één stem om op een persoon te stemmen.

Elk parlementslid representeert een bepaald kiesdistrict. De regering wordt dan gevormd uit de winnende partijen. De verliezende partijen vormen de oppositie die de regering controleert en bekritiseerd. Lang was er in Nieuw-Zeeland een twee-partijensysteem met de centrumlinkse Labour Party en de centrumrechtse National Party. Tegenwoordig zijn er zeven partijen in het parlement vertegenwoordigd en wordt de coalitie gevormd door de Labour Party en de linkse Alliance Party.

De Kroon

Nieuw-Zeeland is lid van het Britse Gemenebest en daarom erkent het land de Britse koningin Elizabeth II als constitutioneel staatshoofd. Haar officiële titel in Nieuw-Zeeland is dan ook 'Queen of New Zealand'. Echter, zij heeft geen actieve rol bij de uitvoering van de regering en wordt vertegenwoordigd door de gouverneur-generaal.

Deze persoon wordt om de vijf jaar benoemd en is verantwoordelijk voor de uitvoering van de openbare functies van de Kroon waaronder het uitvoeren van een aantal ceremonieën, het bijeenroepen van het parlement en het aanstellen van ministers. Ook moet hij of zij goedkeuring geven aan elk wetsontwerp dat door het parlement wordt aangenomen. Maar veel invloed heeft de gouverneur-generaal niet: alles wat hij of zij doet is op advies van de ministers.

Politieke vernieuwingsdrang

Een typisch kenmerk van de Nieuw-Zeelandse politiek is de vernieuwingsdrang. Zo was Nieuw-Zeeland in 1893 het eerste land ter wereld waar het stemrecht voor vrouwen werd ingevoerd. Vier jaar later kwam er verplicht, gratis onderwijs en in 1938 was er voor iedereen een gratis ziekenfonds, pensioen en een liberaal sociaal welzijnsplan. In de jaren tachtig van de vorige eeuw werden er in het parlement wetten aangenomen die zorgden voor criteria voor de kwaliteit van de publieke sector.

Ook wordt de Nieuw-Zeelandse politiek gekenmerkt door de groene politieke standpunten ten opzichte van de rest van de wereld. Zo wordt er een krachtig anti-kernwapenbeleid gevoerd. In 1985 ontzegde het land Amerikaanse oorlogsschepen met kernwapens toegang tot de Nieuw-Zeelandse havens waardoor het eerder gesloten ANZUS-verdrag met de VS en Australië werd opgeschort. Een jaar later nam Nieuw-Zeeland een atoomvrij standpunt in wat resulteerde in neutraliteit ten opzichte van de VS en Groot-Brittannië.

In 1995 verzette het land zich heftig tegen de Franse atoomproeven op Mururoa in de Stille Oceaan. Ook is er in Nieuw-Zeeland de Resource Management Act aangenomen. Dit is een wet die iedereen in Nieuw-Zeeland verplicht zorgvuldig om te gaan met het milieu evenals met het culturele en historische erfgoed van het land. Nieuw-Zeeland loopt met deze wet mondiaal voorop wat betreft beleid ten aanzien van toerisme en natuurbeheer.

VII. Economie

Nieuw-Zeeland is onderdeel van de wereldwijde economie en de exportindustrie concurreert scherp op de wereldmarkt. Zo is het land een van de grootste exporteurs van lams- en schapenvlees en een van de grootste zuivel- en wolexporterende landen. Hoewel maar 10% van de beroepsbevolking in de agrarische sector werkt, zorgt deze sector voor maar liefst 50% van alle exportinkomsten.

Economische veranderingen

1 euro = 1,98 Nieuw-Zeelandse dollar

De laatste dertig jaar heeft de economie van Nieuw-Zeeland nogal wat veranderingen ondergaan. Meer dan honderd jaar had het land een wederzijdse handelsovereenkomst met Groot-Brittannië en was Nieuw-Zeeland erg afhankelijk van de Britse markt. Toen Groot-Brittannië in de jaren zeventig zich aansloot bij de Europese Gemeenschap ging dit land steeds meer handelen met de Europese landen. Nieuw-Zeeland zag zich hierdoor genoodzaakt nieuwe handelspartners te zoeken en het assortiment van exportproducten uit te breiden.

Tegenwoordig is de Nieuw-Zeelandse economie een meer geïndustrialiseerde vrijemarkteconomie die kan concurreren met de rest van de wereld. Naast vlees, zuivel en wol handelt Nieuw-Zeeland ook veel in verschillende vruchten - waaronder de kiwi - hout, vis, aluminium en machineonderdelen. De belangrijkste handelspartners zijn Australië, de Verenigde Staten, Japan, China, Zuid-Korea, Groot-Brittannië en Duitsland.

Zware industrie

Nieuw-Zeeland heeft een bescheiden zware industrie, maar deze is wel aan het groeien. Zo staat er op het Zuidereiland de grootste aluminiumsmelterij van het Zuidelijk Halfrond. Er zijn verder geen grote voorraden delfstoffen en moeten deze dus worden geïmporteerd. Wel kan Nieuw-Zeeland in zijn eigen energiebehoeften voorzien dankzij de aanwezigheid waterkracht- en geothermische centrales.

Omdat er veel rivieren zijn is er veel waterkracht die zorgt voor driekwart van de energievoorziening. Zonne- en windenergie worden steeds belangrijker. Verder worden er in de Tasmanzee grote hoeveelheden aardgas en -olie gewonnen.

Bijna 70% van het Bruto Nationaal Product is afkomstig van dienstverlenende sector, waaronder onder andere transport, communicatie en computertechnologieën vallen. Het toerisme wordt steeds belangrijker onderdeel van de Nieuw-Zeelandse economie. Nieuw-Zeeland krijgt elk jaar steeds meer bezoekers en het toerisme groeit er drie keer zo hard als in de rest van de wereld. In 2004 ontving het land meer dan twee miljoen reizigers.

Ecotoerisme

Bijzonder is dat Nieuw-Zeeland zich sterk inzet voor het ecotoerisme. Zo worden er maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat het toerisme zich op een verantwoorde manier ontwikkelt. In 1991 werd daartoe de Resource Management Act aangenomen: een wet die iedereen in Nieuw-Zeeland verplicht zorgvuldig om te gaan met het milieu evenals met het culturele en historische erfgoed van het land. Nieuw-Zeeland loopt met deze wet mondiaal voorop wat betreft beleid ten aanzien van toerisme en natuurbeheer.

VIII. Onderwijs

Onderwijs is erg belangrijk in Nieuw-Zeeland. Dit blijkt onder andere in de overheidsuitgaven: bijna een zesde deel hiervan wordt hieraan gespendeerd. Het onderwijs is dan ook gratis voor iedereen tussen de vijf en zestien jaar. Die leeftijdscategorie is dan ook verplicht naar school te gaan.

Kinderen die in afgelegen plekken wonen kunnen schriftelijk onderwijs volgen. Veel kinderen volgen al vóór hun vijfde jaar verschillende leerprogramma's die allemaal door de overheid worden gesubsidieerd. Gevolg is dat in principe iedereen in Nieuw-Zeeland kan lezen en schrijven.

Een belangrijke onderwijsvernieuwing van de laatste tijd zijn de Maori-taalprogramma's. De Maori-taal is een officiële taal in Nieuw-Zeeland en wordt er onderwijs in gegeven.

Kinderen beginnen op de Primary School die zes jaar duurt. Dan gaan ze twee jaar naar de Intermediate School. Wanneer ze dertien jaar zijn gaan ze naar de Secondary School die 'colleges' of 'high schools' worden genoemd. Als ze zeventien of achttien jaar moet er examen worden gedaan op een bepaald 'level' waaruit volgt welk onderwijssoort ze daarna kunnen doen in het Tertiary Education.

Dit hoger onderwijs bestaat uit (acht) universiteiten, Polytechnics (scholen voor Hoger Beroepsonderwijs), Colleges of Education (leraaropleidingen), Wananga (op Maori gerichte universiteit) en Private Training Establishments (beroepscursussen op hoger niveau). De overheid betaalt een groot deel van de studiekosten van de Tertiary Education. De universiteiten hebben een groeiende goede reputatie en ontvangen steeds meer buitenlandse studenten. Deze universiteiten zijn vooral populair in de Aziatische landen onder andere vanwege hun uitstekende taalcursussen.

IX. Passie voor sport

Nieuw-Zeeland is een echt sportland en neemt een grote plaats in het leven van veel Kiwi's. Wat wil je ook met zoveel ruimte en prachtige natuur om je heen. Dan moet je ook naar buiten! Bijna 80% van alle Nieuw-Zeelanders beoefent één of meerdere officiële sporten en ook in hun vrije tijd wordt er vaak op uitgetrokken.

De Maori hielden altijd al van hardlopen, kanoën, surfen en worstelen. De Europese kolonisten kwamen naar Nieuw-Zeeland en konden eindelijk allerlei sporten beoefenen die hen Groot-Brittannië door klassenverschillen waren ontzegd. De Kiwi's gingen los op onder andere cricket en paardenrennen. Nog steeds zijn dit erg populaire sporten. Zo trekt de Provincial Trophy - de belangrijkste cricketwedstrijden - enorm veel toeschouwers en heeft bijna elk stadje heeft wel een paardenracebaan. 

Rugby

Maar de sport die met stip op nummer één bij de Kiwi's staat is rugby. In Nieuw-Zeeland is er zelfs sprake van een rugby obsessie! Overal zie je rugbyvelden waar zowel door mannen als vrouwen elk weekend bloedfanatiek wordt gespeeld. En wanneer het rugbyseizoen voorbij is zit heel Nieuw-Zeeland voor de televisie om rugby te kijken.

Rugby is rond 1870 uit Engeland over komen waaien en zeer enthousiast door de Nieuw-Zeelanders opgepikt. Elke stad heeft wel een enorm rugbystadion waar je zowel nationale als internationale teams kunt zien spelen. De absolute rugbyhelden van het land is het nationale team All Blacks. Hun wedstrijden worden door elke Kiwi bekeken en beleefd en uitgebreid geanalyseerd.

Andere sporten

Andere populaire sporten in Nieuw-Zeeland zijn korfbal, wielrennen, golf, football, tennis en atletiek. Dankzij het vele water dat er in en om Nieuw-Zeeland is te vinden, doen veel Kiwi's ook aan verschillende watersporten. Zo zijn ze dol op zeilen, surfen en vissen. Het land heeft bijna 130 jachtclubs en maar liefst 15.000 geregistreerde jachten. Auckland is bijvoorbeeld één van de mooiste havensteden van de wereld en wordt ook wel 'The City of Sails' genoemd. Hier werd in het jaar 2000 de belangrijkste zeilwedstrijd ter wereld gehouden: de America's Cup. Deze werd toen gewonnen door de Kiwi's, waar ze nog steeds reuze trots op zijn. Ook op de Olympische Spelen van 2004 zijn ze in de watersport succesvol geweest op het gebied van zeilen, windsurfen, kajakken en roeien.

Adventure sports

Waar de Kiwi's helemaal goed in zijn, is in het verzinnen van allerlei adventure sports. Natuurlijk doen ze hier ook aan bergbeklimmen, abseilen en tramping (het Kiwi-woord voor hiken). Maar de heftige natuur inspireerde hen de vrije uurtjes te besteden van allerlei uitdagende sporten. Je kunt in Nieuw-Zeeland van alles doen: raften, jet-boaten, paragliden, skydiven, heliskiën en nog veel meer.

Queenstown op het Zuidereiland is het walhalla van de extreme sports want hier vind je alles. De stad wordt ook wel 'The Adventure Capital' genoemd. Een andere door Nieuw-Zeelanders uitgevonden sport is zorbing. Je kruipt dan in een drie meter dikke doorzichtige pvc-bal met een beschermlaag van vijftig cm. Hierin rol je als een gek van een steile helling.

X. Eten en Drinken

Nieuw-Zeeland is niet langer het achtergebleven culinaire kindje van de wereld. Ook aan de andere kant van de aardbol kun je heerlijk eten en drinken! De Kiwi-keuken is niet meer afhankelijk van 'Edmond's Cookery Book': het meest verkochte boek in Nieuw-Zeeland en decennia lang dé culinaire Bijbel van het land. Dit boek bevat allerlei fantasieloze kopieën van recepten uit de Britse keuken met als onvermijdelijk ingrediënt Edmond's 'Sure to Rise'-bakpoeder.

Tegenwoordig staat Nieuw-Zeeland bekend om zijn smaakvolle gerechten uit een schoon milieu. Het vlees komt van dieren die gras in plaats van graan hebben gegeten en heeft daardoor een rijke smaak. Lamsvlees is dankzij die 50 miljoen schapen die er in Nieuw-Zeeland rondlopen erg populair. De lange kust van Nieuw-Zeeland zorgt voor veel vis en zeevruchten en de vruchtbare grond produceert verschillende soorten groente en fruit.

Nog steeds zie je verschillende Britse invloeden in de Kiwi-keuken terug. 'Fish and chips' is een van de nationale gerechten, er worden veel hartige taarten gebakken, tijdens de lunch kun je vaak rekenen op sandwiches en het traditionele Engelse ontbijt bestaat uit gebakken eieren met bacon, bonen in tomatensaus, toast en marmalade.

Elke denkbare keuken

Maar door de komst van immigranten uit de hele wereld kun je tegenwoordig ook in Nieuw-Zeeland elke denkbare keuken uitproberen. Vooral Aziatische en Polynesische restaurants zijn in opkomst in de grote steden en toeristische oorden.

Nieuw-Zeeland heeft dankzij deze immigranten een eigen bijzondere keuken ontwikkeld met allerlei ingrediënten uit de hele wereld. Deze keuken wordt ook wel 'Pacific Rim' genoemd dankzij de invloeden uit Azië, Europa en de Pacific. Dankzij het vele water in de buurt staat de Pacific Rim voor gerechten met veel vis zoals snapper, terahiki, hoki en forel of schelpdieren als mossels en oesters. Beroemd zijn de green-lipped mussels. Ook wordt er veel groente en fruit gebruikt zoals - natuurlijk - kiwi's, aardbeien, perziken en kersen. Er worden fantasievolle maar heerlijke gerechten verzonnen als een lamsvleesburger met prosciutto en groenten, een tonijnsalade met wasabi kaviaar en varkensvlees met een vulling van pompoen en appel met daarnaast spinaziesalade en risotto.

Na de maaltijd hebben de Kiwi's vaak een kaasplankje. Een typisch Nieuw-Zeelands toetje is de mierzoete Pavlova. Dit is een schuimtaart geserveerd met slagroom en (kiwi)fruit en is vernoemd naar de legendarische ballerina Anna Pavlova. De Nieuw-Zeelanders staan ook bekend om de uitstekende kwaliteit van hun melkproducten. Hiervan maken ze onder andere het typische Kiwi-ijs: Hokey Pokey. Dit is ijs met stukjes butterscotch.

Weetje: wanneer je in Nieuw-Zeeland 'to tea' wordt uitgenodigd, betekent dit een uitnodiging voor een avondmaaltijd. Wanneer een Kiwi aan je vraagt 'drop in and have a cup of tea' krijg je wel een kopje thee.

Hangi

Hangi is de traditionele manier van voedsel bereiden van de Maori. Er wordt dan een ronde kuil gegraven waarvan de bodem de vorm heeft van een kom. Deze wordt gevuld met brandhout en kleine stenen die worden verwarmd. Wanneer de stenen rood van de hitte zijn wordt alles uit de kuil gehaald en worden enkele stenen weer teruggeplaatst. Dan worden er natte aardappelen en groente in geplaatst. Wanneer er ook vlees op het menu staat wordt dit in bladeren gewikkeld en in de kuil gestopt met wat extra hete stenen. Dan worden er bladeren over de kuil gelegd en wordt er water overheen gegoten om de boel te stomen. Vervolgens wordt alles met aarde afgesloten zodat er geen stoom kan ontsnappen. Een vegetarische maaltijd is na veertig minuten klaar. Wanneer er kleine hoeveelheden vlees zijn gebruikt kun je na één a twee uur aan tafel. Grote stukken vlees doen er zo'n vier over om te garen.

Restaurants

Er is een keur aan restaurants uit alle windstreken van de wereld voor iedere smaak voor elk budget. Voor NZ$ 30 heb je een prima driegangen-menu. Nog steeds vind je de meeste van deze 'exotische' eetgelegenheden meer in de grote steden en in toeristische centra.

Maar elk plaatsje in Nieuw-Zeeland heeft wel twee prima restaurants of eetcafés. Er zijn niet veel dure toprestaurants omdat Kiwi's vaak de voorkeur geven aan een snelle hap (er zijn dan ook veel fastfood-ketens in het land te vinden).

Een erg plezierige bijkomstigheid van veel Nieuw-Zeelandse eetgelegenheden is het Bring Your Own-principe (BYO). Dit betekent dat je in restaurants met BYO je eigen drank kunt meenemen. Dit heeft te maken met dat niet alle restaurants een vergunning hebben om alcohol te schenken. Vaak neemt men een fles wijn mee, al drinkt men in Aziatische eetgelegenheden vaak bier. Je hoeft alleen maar wat kurkengeld te betalen maar dat is meestal niet meer dan NZ$ 2.

In de menuprijzen is de belasting inbegrepen en hoeft er niet voor de bediening worden betaald. Het geven van een fooi is niet verplicht maar wordt wel gewaardeerd. In een groeiend aantal eetgelegenheden is roken verboden. Dit komt door de wet is waarin staat dat er tenminste één ruimte rookvrij moet zijn.

Drinken

Net als de Brit is de Kiwi dol op thee en het liefst met een sloot melk erin. Maar de Nieuw-Zeelander drinkt ook graag flink wat glazen alcohol. Er zijn verschillende merken bier en je kunt er diverse soorten wijn drinken in restaurants, cafés en wijnproeverijen.

Voor de goedkoopste drank en de ultieme Kiwi-sfeer moet je naar de pub. Hier komen veel Nieuw-Zeelanders na het werk een biertje of een glas wijn halen. Hoe groter de stad, des te meer keuze je uit pubs en cafés hebt. In grote steden is er steeds meer een kosmopolitische cafécultuur aan het ontstaan en veranderen veel cafés in trendy gelegenheden.

Kleinere plaatsjes kennen juist traditionele pubs die nauwelijks lijken te veranderen. De meeste bars sluiten rond middernacht en in de weekends om 3 uur 's nachts. De minimum leeftijd waarop je alcohol mag drinken is 18 jaar.

Bier

De Kiwi's horen met z'n allen tot de top 3 van bierconsumerende landen. En daar zijn ze trots op. Het wordt overal gedronken en komt meestal uit één van de twee bierconglomeraten: New Zealand Breweries en Dominion Breweries. De populairste soorten hiervan zijn Lion Red, Steinlager en DB Draught. Het Nieuw-Zeelandse bier is sterk door de Engelsen beïnvloed want het bevat maar weinig alcohol en nauwelijks een schuimlaag, maar het wordt gelukkig wel koud geschonken. Vraag daar naar een 'seven' voor een biertje van zo'n 200 ml, een 'twelve' voor 350 ml en ga je voor een halve liter, vraag dan naar en 'handle' of de oude vertrouwde Britse 'pint'.

Wijn

De Nieuw-Zeelandse wijnindustrie kent de laatste twintig jaar een enorme vlucht. Zowel in het binnen- als buitenland wordt het drinken van een deze wijn steeds populairder. Het gematigde Nieuw-Zeelandse klimaat is ideaal voor een goede rijping van de druiven.

Over het hele land zijn er meer dan 300 wijnmakerijen verspreid. Bij veel van deze makerijen kun je gaan verschillende wijnen proeven. Ga hiervoor op het Noordereiland naar wijnstreken als Hawke's Bay en Martinborough, en op het Zuidereiland naar Wairau Valley en Waipara Valley. Vrijwel alle soorten wijn zijn in Nieuw-Zeeland vertegenwoordigd, al staat het land het meest bekend om zijn uitstekende witte wijnen. Vooral de chardonnay en de sauvignon blanc worden erg gewaardeerd.

Non-alcoholische dranken

Een andere Britse tradities die de Kiwi's hebben overgenomen is het drinken van thee, bij voorkeur sterk en met veel melk. Vaak wordt dit op vaste tijdstippen gedronken. Andere populaire dranken in Nieuw-Zeeland zijn vruchtensappen. Er worden vele soorten vruchten geteeld waarvan allerlei sappen en frisdranken worden gemaakt. Een plaatselijk specialiteit is L&P: mineraalwater met citroensmaak uit Paeroa. Ook zijn milkshakes, thickshakes - met vaak veel ijs erin -  en smoothies met verschillende soorten fruit en groente erg populair. Een prima anti-katermiddel is de spirulina: een dikke groene shake met zeewier gemixt met appelsap en avocado. Dit drankje vind je bijna in elk café, zodat je daar weer vrolijk verder aan de alcohol kunt.

XI. Klimaat

Nieuw-Zeeland ligt op het Zuidelijk Halfrond en dat betekent dat de seizoenen precies tegenovergesteld zijn aan die van ons:

- Lente: september - november
- Zomer: december - februari
- Herfst: maart - mei
- Winter: juni - augustus

In Nieuw-Zeeland heerst in het grootste gedeelte van het land een gematigd zeeklimaat. Dit betekent dat er sprake is van zachte winters en warme zomers. Er valt het hele jaar door neerslag met vooral in de winter vaak flinke plensbuien. Er zijn gebieden met een ander klimaat. Zo heeft het gebied ten noorden van Auckland een subtropisch klimaat.

De zomers zijn in Auckland gemiddeld een stuk warmer dan in het zuiden van het land en het vriest niet. In gebieden met hoge bergen zoals in Tongariro National Park, Mount Egmont National Park in de Southern Alps heerst er op grote hoogten een subpolair klimaat. De zomers zijn er fris en in de winter kan het vriezen en sneeuwen. Op de hoogste bergtoppen met eeuwige sneeuw is sprake van een microklimaat. Hier kunnen sterke temperatuurdalingen plaatsvinden en is er altijd kans op regen.

Een ander gevolg van de ligging van Nieuw-Zeeland op het Zuidelijk Halfrond is dat wanneer je verder naar het zuiden reist, het steeds koeler wordt. De gemiddelde temperatuur ligt op het Noordereiland dan ook hoger dan op het Zuidereiland.

Houdt er rekening mee dat door de schone atmosfeer de straling van de zon in Nieuw-Zeeland erg sterk is. Smeer je dus goed in met een hoge factor zonnebrand, blijf niet te lang in de zon en draag een hoed of pet.

De hoeveelheid neerslag is in Nieuw-Zeeland niet gelijk verdeeld. Door de hoge bergketens in het westen van het land valt daar gemiddeld veel meer regen dan in het oosten. Hier wordt vochtige lucht wordt door de Tasmanzee aangevoerd en vallen als stuwingsregens naar beneden. Vooral in het Westland op het Zuidereiland kan het enorm plenzen, deze streek heeft dan ook ‘wetland’ als bijnaam, met een gemiddelde jaarlijkse hoeveelheid neerslag van 7000 mm. Het aantal milimeters jaarlijks in Amsterdam is 750. Ook op het Noordereiland in Auckland, in de Bay of Islands en in Rotorua valt vooral in de winter veel regen.

XII. Auckland

Auckland is geen doorsnee grote stad(1.436.500 inwoners). Ook al is het qua oppervlakte de grootste van Nieuw-Zeeland en woont eenderde van alle kiwi’s er. Veel van Auckland bestaat uit laagbouw en daarom is het niet zo gek dat de stad meer dan 60 km² beslaat. Het is eerder een uit de kluiten gewassen dorp dat nog steeds volop groeit. Veel Aucklanders wonen namelijk liever in een vrijstaand huis met grote tuin dan in een appartement op driehoog.

Hierdoor lijkt de stad meer een landschap vol buitenwijken. Enkel middenin vind je wel wat hoogbouw in de vorm van glanzende kantoorflats van beton, glas en marmerachtig steen.

The City of Sails

Niet iedereen is gecharmeerd van deze wat fantasieloze gebouwen, maar de schitterende havens die het centrum omgeven maken meer dan goed. Auckland is gebouwd op 50 eilandjes en gedoofde vulkanen en één van de mooiste havensteden ter wereld!

Dat de Aucklanders behoorlijk gek zijn van zeilen zie je aan de vele zeilschepen in de havens en aan de vele zeilwedstrijden die worden georganiseerd, waaronder de beroemde America’s Cup. Niet voor niets wordt Auckland ‘the City of Sails’ genoemd.

Geschiedenis

De geschiedenis van Auckland gaat terug naar de 14e eeuw toen Maori-stammen in deze streek neerstreken. Aan de Waitema Harbour bouwden ze hun nederzettingen op de toppen van gedoofde vulkanen. In 1840 meerde de Britse kapitein Hobson aan en kocht er voor een spotprijs ruim 1200 ha grond van de Maori.

Het was een aantrekkelijk gebied met een prachtige natuurlijke haven, vruchtbare aarde en het had een centrale locatie. De stad kreeg haar naam ter ere van Lord Auckland die indertijd een hoge officier van de Britse marine was.

Eerst was Auckland de nieuwe hoofdstad van Nieuw-Zeeland en groeide de stad snel met regeringsfunctionarissen, winkeliers en arbeiders. Maar na 25 jaar verhuisde de regering naar Wellington, dat de nieuwe hoofdstad werd. Desondanks bleef Auckland het commerciële centrum van Nieuw-Zeeland en groeide de bevolking ruim één miljoen inwoners tot nu toe.

Hoogtepunten

Veel van de attracties van Auckland liggen in en rond de binnenstad aan het water en rond de oudste parken van de stad als Albert Park en Victoria Park. Vanaf vulkanische pieken als One Tree Hill heb je panoramische uitzichten op de stad, de havens en de eilanden.

Mocht je genoeg hebben van alle saaie hoogbouw in de binnenstad, ga dan naar Sky City in het centrum. Neem daar de lift naar het topje van de Sky Tower voor een geweldig uitzicht over Auckland en omgeving.

Water is een belangrijke attractie van de stad, dus huur je hier een boot en vaar je langs de mooie havens of ga met een excursie naar Rangitoto of een van de eilanden in de Hauraki Gulf. Maar Auckland leent zich ook uitstekend om goed te winkelen of het bezoeken van een van de interessante musea zoals het New Zealand National Maritime Museum.

Eerder was de binnenstad met als commerciële hart Queen St en de vele kantoorgebouwen nogal saai en grauw. ’s Avonds viel er dan ook nauwelijks wat te beleven. Maar tegenwoordig komt ook hier de stad tot leven dankzij de komst van trendy restaurants en bars.

Het is een trend onder veel Nieuw-Zeelanders om de traditionele villa in de suburbs om te ruilen voor een appartement in de binnenstad. Vooral The Waterfront is nu de hotspot op het gebied van wonen en uitgaan. Hier vind je exclusieve winkels, historische gebouwen als de Ferry Building en veel horecagelegenheden. Andere leuke wijken zijn Parnell, Newmarket, Ponsonby en Jervois Roads aan de rand van het centrum.

Parnell Village

Parnell Village is het bekendste en ligt 2 km ten oosten van het centrum. Deze wijk wordt ook wel de geboorteplaats van Auckland genoemd omdat hier de eerste Engelse kolonisten zich vestigden. Het is er erg toeristisch maar toch zeker de moeite waard. Veel historische Victoriaanse huizen en winkeltjes zijn bewaard gebleven en gerestaureerd op zowel authentieke en excentrieke wijze.

Ook staan hier nog enkele pioniershuizen zoals Ewelme Cottage, gebruikt in de film 'The Piano', Hulme House uit 1843 en Kinder House uit 1858. Pik hier een terrasje, bezoek een van de exclusieve winkels en de Parnell Rose Gardens waar meer dan 500 soorten bloeiende planten groeien.

K Road

K Road ten zuiden van het centrum van Auckland was een populaire woongebied van veel Maori's en Polynesiërs. Tegenwoordig wonen er veel artiesten en hangt er een meer bohémien sfeertje. Naast de veschillende stripclubs komen er steeds meer cafés en etnische eetgelegenheden. Verder naar het zuidwesten ligt Ponsonby met de mooiste Victoriaanse huizen van Auckland en verschillende goede restaurants en cafés voor een lekkere cappuccino.

Newmarket

De wijk Newmarket ligt ten zuiden van Parnell is dé plek om goed te winkelen en om naar het theater te gaan. Tamaki Drive, ten oosten van het centrum van Auckland, is waar de rijke Aucklanders hun optrekje hebben. Naast het spotten van de grootste en mooiste huizen liggen hier ook geweldige stranden als Mission Bay en St Heliers Bay en heb je een mooi uitzicht op Auckland.