artikel op artsennet

8 juni 2009

Behandeling neuroblastoom dichterbij

Onderzoekers van het AMC hebben een mogelijk nieuw aangrijpingspunt gevonden voor de behandeling van neuroblastomen (een agressieve vorm van kinderkanker).

In deze tumoren blijkt het oncogen MYCN te zorgen voor sterke ontregeling van de celdeling. Het gen kan echter uitsluitend overleven als tegelijkertijd ook een ander gen actief is: CDK2. Het remmen of uitschakelen van CDK2 leidt dan ook tot celdood van kankercellen met actief MYCN. Op gezonde cellen heeft het geen effect. Dit blijkt uit een artikel dat vandaag verschijnt in het gezaghebbende Amerikaanse tijdschrift PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences).

Dodelijke symbiose

Eerste auteur Jan Molenaar spreekt van een potentieel dodelijke symbiose tussen de twee genen; een synthetically lethal relationship. 'Op termijn kunnen op basis daarvan wellicht nieuwe therapieën worden ontwikkeld.'

CDK2-gen

Het oncogen MYCN speelt een cruciale rol in de celcyclus van neuroblastomen. Overexpressie van het gen resulteert in extra snelle celdeling. Dit op hol geslagen delingsproces kan echter alleen plaatsvinden als óók het CDK2-gen aangeschakeld staat in de tumorcel. Anders gezegd: het ontregelde MYCN-gen heeft het CDK2-gen nodig om te overleven.

Testen

AMC-onderzoekers onder leiding van Rogier Versteeg, hoogleraar Antropogenetica, en Huib Caron, hoogleraar Kinderoncologie, toonden aan dat het mogelijk is om in vitro (in de reageerbuis) het CDK2-gen met medicijnen te remmen. Daardoor sterven kankercellen met actief MYCN. Hun bevindingen worden nu getest in een diermodel.

Celcyclus

CDK2 speelt net als MYCN een rol in de celcyclus – het zorgt voor voortzetting van een al in gang gezette celdeling. In normale cellen kunnen andere CDK-genen de rol van CDK2 overnemen als dat gen wordt uitgeschakeld. Die cellen ondervinden daar geen hinder van.

Het neuroblastoom is een zeldzame, zeer agressieve tumor van het sympatische (onwillekeurige) zenuwstelsel. Ze komen alleen voor bij jonge kinderen, driekwart van de patiëntjes is jonger dan vijf jaar. In Nederland wordt jaarlijks bij circa dertig kinderen een neuroblastoom vastgesteld. Voor veel van hen is de prognose slecht. Neuroblastoom is na acute leukemie de tweede doodsoorzaak bij kinderen met kanker. Voor veel vormen bestaat nog geen effectieve therapie. Het onderzoek van de afdelingen Antropogenetica en Kinderoncologie van het AMC richt zich op het identificeren van moleculaire aangrijpingspunten ('targets') voor behandeling.

Bron: AMC