24 september 2025 Professor Ap Dijksterhuis

Op woensdag 24 september had onze voorzitter Ger Bakker een lopen toegankelijke lezingavond georganiseerd in het Van der Valk Hotel Almere, met als gastspreker professor Ap Dijksterhuis. Dijksterhuis is van oorsprong wetenschapper; wel altijd getwijfeld: schrijver worden of wetenschapper; inmiddels fulltime schrijver: van wetenschap tot romans en kinderboeken; “Naar een nieuw samen” is nieuwste boek dat binnenkort verschijnt (5 november in de winkel).

Waar komen ideeën vandaan? 3 soorten: 1. je roeping (dit is wat ik moet doen), 2. het goede idee zelf (waar het ook vandaan mag komen) 3. proces tijdens activiteit (schrijven bijvoorbeeld) De lezing gaat over punt 2. Centrale thema: hoe gebruiken we de bron van kennis en creativiteit die in ons onbewuste aanwezig is? Drie zaken zijn van belang: Motivatie, stimulatie en incubatie.

Motivatie: De beste doelen die je jezelf kunt stellen, kun je niet eens goed uitleggen. Intrinsieke motivatie: voorbeeld Marco Pierre White: Eerste 3 sterren kok; toen hij er klaar mee was, heeft hij die teruggegeven! Wees bedacht op alleen/vooral extrinsieke motivatie: gevaar dat je het voor anderen doet en niet voor jezelf. Kan dodelijk zijn voor je intrinsieke motivatie. Vragen die jezelf kunt stellen als je keuzes maakt: Vind ik het leuk, ontwikkel ik mijzelf, doe iets voor anderen, verbind ik mij met de wereld.

Stimulatie (van het onbewuste): De paperclip test is de beste voorspeller voor testen voor creativiteit. (wat kun je allemaal maken van een paperclip). Dezelfde test op verschillende leeftijden: Creativiteit leren we af op school, in het leven. Verschil tussen divergent en convergent denken. Het laatste werkt remmend op creativiteit. Hoe zet je het creatieve in jezelf aan? Ons brein is een “luie” ‘prediction machine’. Creativiteit is omgekeerde. Hoe schud je dat op? Ontregelende ervaringen helpen.

Incubatie (van het creativiteitsproces): Denkprocessen gaan doorlopend door, bewuste deel is een fragment van het totale proces. Onbewust nadenken. Gaat ook door tijdens de slaap (merkbaar in Remslaap, ‘droomslaap’). N.B: alcohol verstoort dit proces. Opvallend volgens Ap: wandelen lijkt heel goed te werken. Cave “Eureka-ervaring” van Archimedes.

Het is tegelijkertijd hard werken; het is 10 procent inspiratie en (tegelijkertijd) 90 procent transpiratie; het een kan niet zonder het ander. Inspiratie kun je/moet je ‘afdwingen’! Wat moet je NIET doen? Te veel tegelijk willen/doen. Moet in zekere zin monomaan, maar niet-slechts-rationeel bezig zijn met je ‘probleem’. Iets meer egocentrisme (focus) of te wel “Persoonlijk Leiderschap”.

Na afloop van dec lezing waren er veel vragen/opmerkingen. Enkele voorbeelden::

1)	hoe komt het dat bepaalde jonge talenten dat divergente niet verliezen (bijv. Mozart)? Als je het blijft onderhouden dan is het logisch dat het blijft en kan verbeteren.

2)	Voorbeeld van een vormenbord op school, eerst neergezet zonder instructie en toen werd het op allerlei manieren gebruikt; na instructie over waar het ‘echt’ voor was, was het creatieve ook direct weg.

3)	Hoe belangrijk is lezen? Vergelijkbaar met lezen: alles wat je brein in beweging zet is goed. (Gaat dan dus ook om wat je leest…)

4)	Chaos? Te veel kan verlammend werken, maar juist gedoseerd kan helpend zijn.

5)	Huidige generatie met veelheid aan prikkels in gevaar? Aandacht spanne is inderdaad een probleem. Geen sociale media en smartphone voor een bepaalde leeftijd (14/16) meent Dijksterhuis.

Deze inspirerende lezing werd druk bezocht door leden van de eigen club met partners, maar ook door leden van andere serviceclubs en buitenstaanders. Om 20:00 sloot de voorzitter de bijeenkomst en werd er in de bar van het hotel nog even gezellig nagepraat.